Ο Ιταλός σκηνοθέτης Πιέρ Πάολο Παζολίνι υπήρξε μια από τις πλέον αμφιλεγόμενες μορφές της τέχνης και η ταινία του «120 Μέρες στα Σόδομα» διχάζει ακόμη και σήμερα ειδικούς και θεατές.
Το να μπει στη διαδικασία ένας Μαρξιστής να γράψει ή να σκηνοθετήσει για τον φασισμό, είναι ιντριγκαδόρικο. Οταν αυτός ο Μαρξιστής είναι ένας τύπος που δεν συμβιβάστηκε ποτέ με τίποτα, γίνεται ακόμη περισσότερο. Και όταν, τελικά, αυτή η ταινία διχάζει ακόμη, 46 χρόνια μετά την κυκλοφορία της, καταλαβαίνεις ότι δεν μπορεί παρά να φέρει την υπογραφή του Πιέρ Πάολο Παζολίνι. Του ανθρώπου που κατάφερε να δημιουργήσει μια ταινία που το 2006 χαρακτηρίστηκε από το Time Out «η πιο αμφιλεγόμενη όλων των εποχών». Χαρακτηριστιμός που σίγουρα θα του άρεσε αν ζούσε για να δει τις αντιδράσεις. Να τις διαβάσει ή να τις ακούσει. Ο μεγάλος Ιταλός διανοούμενος και σκηνοθέτης, όμως, δολοφονήθηκε τρεις εβδομάδες πριν την κυκλοφορία της. Και αυτό προσθέτει έξτρα ίντριγκα ή δημιουργεί και θεωρίες συνομωσίας. Μιλάμε, άλλωστε, για το 1975. Χρόνια περίεργα στην Ιταλία, με παρακρατικές οργανώσεις, τρομοκρατία και όλα τα σχετικά.
Σίγουρα, πάντως, χρόνια καλύτερα από αυτά που πραγματεύεται η ταινία. Οποιοι την έχουν δει, δεν μπορούν να την ξεχάσουν. Οποιοι δεν την έχουν δει, θέλουν να το κάνουν διαβάζοντας γι’ αυτή. Ακόμη κι αν αυτά που θα διαβάσουν, με μια πρώτη ανάγνωση, δεν είναι ελκυστικά. Μάλλον το αντίθετο… Περιέχει, άλλωστε, σκηνές που θα έκαναν ακόμη και τον άρχοντα της διαστροφής, τον Μαρκήσιο Ντε Σαντ, να κοκκινήσει. Να νιώσει άβολα. Και η αναφορά στον συγκεκριμένο δεν είναι τυχαία, αφού ο Παζολίνι από αυτόν εμπνεύστηκε. Από αυτόν και από όσα γίνονταν στη φασιστική Ιταλία του Μπενίτο Μουσολίνι.
Το φασιστικό κρατίδιο και η επιρροή της Θείας Κωμωδίας του Δάντη
Η ταινία, άλλωστε, εκεί μάς μεταφέρει χρονικά. Στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου πολέμου. Πρωταγωνιστές; Μια ομάδα διεφθαρμένων Ιταλών που εκπροσωπούν το καθεστώς της εποχής (ένας Δούκας, ένας Επίσκοπος, ένας δικαστής και ο Πρόεδρος). Μια ομάδα παρηκμασμένων φασιστών, οι οποίοι παίρνουν 18 αγόρια και κορίτσια σε μια βίλα στο Σαλό, το φασιστικό κρατίδιο της βόρειας Ιταλίας. Αυτά τα 18 αγόρια και κορίτσια προορίζονται για να ικανοποιήσουν τις πιο διεστραμμένες ή αρρωστημένες επιθυμίες των τεσσάρων τύπων που εκπροσωπούν την εξουσία. Και κάπως έτσι αρχίζει μια ταινία που δείχνει τα πάντα. Θέματα ταμπού, εικόνες που προκαλούν και αηδία, «ενότητες» που επηρεάστηκαν ακόμη και από τη Θεία Κωμωδία του Δάντη: Ο Κύκλος της Μανίας, ο Κύκλος των Κοπράνων, ο Κύκλος του Αίματος.
Οσο η ταινία προχωράει, τόσο ο Παζολίνι δείχνει τη διαφθορά στη σκέψη των 4 φασιστών αξιωματούχων που «καθοδηγούν» τους 18 «σκλάβους» τους. Βασανιστήρια, σεξουαλικά εγκλήματα, κακοποίηση, αγόρια και κορίτσια που γεύονται ακαθαρσίες… Σκηνές που κανείς λογικός δεν μπορεί να δει και να νιώσει ότι τις απολαμβάνει. Και ακριβώς αυτός ήταν και ο στόχος του Πιέρ Πάολο Παζολίνι. Να προβάλει τόσο χύμα τα όσα γίνονταν τότε, ώστε να στείλει το μήνυμά του. «Ο φασισμός διαλύει το μυαλό, διαλύει τους ανθρώπους. Ο φασισμός σε οδηγεί στον ολοκληρωτικό αφανισμό», είχε πει προαναγγέλοντας όσα θα έβλεπαν οι θεατές.
Η ταινία που δεν προβλήθηκε μέχρι και το… 2008!
Τα είδαν, όμως, όλα αυτά, όλοι όσοι ήθελε ο δημιουργός της ταινίας; Οχι. Κυκλοφόρησε, όπως προαναφέρθηκε, το 1975. Τρεις εβδομάδας μετά τη 2α Νοεμβρίου 1975, την ημέρα που δολοφονήθηκε ο Παζολίνι στην Οστια, έξω από τη Ρώμη. Στην Ιταλία, λοιπόν, τον Ιανουάριο του 1976 απαγορεύτηκε οριστικά. Στις ΗΠΑ έγιναν περιορισμένες προβολές το 1977. Στην Αγγλία προβλήθηκε το 2000 και στην Αυστραλία το 2008! Για έναν ασυμβίβαστο όπως ο Παζολίνι, όλα αυτά συνιστούν επιτυχία. Ολα αυτά είναι «παράσημα», γιατί σημαίνει ότι η ταινία του πέτυχε αυτό που ήθελε.
Προκάλεσε τους θεατές, τους έχοντες την εξουσία. Προκάλεσε αντιδράσεις από την Εκκλησία, ο ρόλος της οποίας ήταν πάντα αμφιλεγόμενος σε περιόδους πολιτικής αστάθειας ή ανωμαλίας. Προκάλεσε, με λίγα λόγια, ένα σοκ και μια απόλυτη αποστροφή για τους 4 χαρακτήρες που ενσάρκωναν τον φασισμό. Και τα κατάλοιπα αυτού…
Διαβάστε στο italians.gr
Το μυστικό καταφύγιο του Μπενίτο Μουσολίνι στο υπόγειο της Villa Torlonia
Netflix: Η ιστορία του Ιταλού που ίδρυσε ένα κράτος και έγινε ταινία
Μπαντ Σπένσερ: Η ταραχώδης ζωή του θηρίου που πλάκωνε τους πάντες
