Σε μια χώρα με ταραχώδη πολιτική ζωή, όπως η Ιταλία, είναι πολλά τα σκηνικά που έχουν προκαλέσει αναστάτωση, αλλά κανένα δεν συγκλόνισε τόσο όσο η δολοφονία του Αλντο Μόρο.
Το πρωί της 16ης Μαρτίου 1978 ο ηγέτης του Χριστιανοδημοκρατικού κόμματος, Αλντο Μόρο, αναχωρεί από το διαμέρισμά του στη Ρώμη. Προορισμός του; Η ιταλική Βουλή, όπου θα έδινε την ψήφο με την οποία θα γραφόταν ιστορία: Θα σχηματιζόταν κυβέρνηση με τη συμμετοχή τόσο της Δεξιάς όσο και της Αριστεράς. Μια προοπτική που τρόμαζε τόσο τις ΗΠΑ όσο και τη Σοβιετική Ενωση. Ο Ιταλός πολιτικός, τελικά, δεν θα φτάσει ποτέ στον προορισμό του. Οι Ερυθρές Ταξιαρχίες, η ακροαριστερή τρομοκρατική οργάνωση που είναι στα ντουζένια της, δολοφονούν τους 5 αστυνομικούς που τον συνοδεύουν και τον απαγάγουν. Και από εκείνη τη στιγμή αρχίζει ένα θρίλερ που θα διαρκέσει 55 μέρες και θα ολοκληρωθεί με τον θάνατό του. Με τη δολοφονία του Αλντο Μόρο. Μια ιστορία που ακόμη και σήμερα δεν έχει εξιχνιαστεί σε απόλυτο βαθμό…
Ο Μόρο γεννήθηκε στις 23 Σεπτεμβρίου 1916 σε χωριό της επαρχίας του Λέτσε. Και έχοντας να αντιμετωπίσει τα πειράγματα των συμμαθητών του για τα κιλά του, αποφασίζει να τους ξεπεράσει με έναν άλλο τρόπο: Με την πρόοδό του. Γίνεται ο πρώτος του σχολείου σε επιδόσεις και περνάει στο πανεπιστήμιο του Μπάρι, όπου σπούδασε Νομική. Θα ακολουθήσει η μεταγραφή του στο πανεπιστήμιο της Ρώμης, όπου επίσης θα ξεχωρίσει από νωρίς. Πρόεδρος της Ομοσπονδίας των Καθολικών φοιτητών, θα πάρει το πτυχίο του και θα γίνει τακτικός καθηγητής φιλοσοφίας του Δικαίου στο πανεπιστήμιο του Μπάρι.
Κάποια στιγμή θα εγκαταλείψει τα καθήκοντά του για να βρεθεί στο μέτωπο, αφού το 1942 καλείται να πολεμήσει στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Θα το κάνει και το 1945 θα επιστρέψει στο πανεπιστήμιο ως καθηγητής. Εκείνη τη χρονιά, όμως, θα γίνει και κάτι που θα του αλλάξει τη ζωή. Και τελικά, χρόνια αργότερα, θα αποτελέσει την αιτία του θανάτου του… Το 1945, λοιπόν, ο Μόρο θα εκλεγεί στη Συντατική Συνέλευση του κόμματος των Χριστιανοδημοκρατών. Μια εκλογή που δεν ήταν τυχαία, αφού όλοι έβλεπαν σε αυτόν έναν πολιτικό που θα μπορούσε να αλλάξει την Ιταλία. Οπως άλλαξε, ως το νεότερο μέλος της 18μελούς συντακτικής επιτροπής, το Σύνταγμα της Ιταλίας.
Η εκλογή του στη Βουλή και οι συζητήσεις με χιλιάδες φυλακισμένους
Είναι το πρώτο μεγάλο γεγονός που φέρει την υπογραφή του και από εκεί και πέρα η ανέλιξη είναι συνεχής: Το 1948 θα εκλεγεί για πρώτη φορά στη Βουλή και το 1954 θα γίνει για πρώτη φορά υπουργός. Υπουργός Δικαιοσύνης, για την ακρίβεια, στην κυβέρνηση του Αντόνιο Σένι. Και ως υπουργός Δικαιοσύνης, θα δείξει γιατί ξεχώριζε από τους υπόλοιπους. Θα πάρει παραμάζωμα όλες τις φυλακές της Ιταλίας μιλώντας με χιλιάδες κρατούμενους. Και είναι κυριολεκτικά και τα δύο. Και το «όλες τις φυλακές της Ιταλίας» και το «χιλιάδες κρατούμενους». Ο Μόρο ακούει όσα του λένε, τα σημειώνει και προχωράει σε εντυπωσιακές μεταρρυθμίσεις στο σωφρονιστικό σύστημα.
Θα ακολουθήσει το υπουργείο Παιδείας και τελικά το 1959 γίνεται γραμματέας του κόμματος των Χριστιανοδημοκρατών. Θέση από την οποία μπορεί, πλέον, να ελέγχει τα πάντα στην παράταξή του. Θέση που θα του επιτρέψει να πάρει μια σειρά πρωτοβουλιών προκειμένου να αποφευχθεί η οριστική ρήξη στο κόμμα και η διχοτόμησή του. Ο Αλντο μετατρέπεται σιγά-σιγά στον πιο ισχυρό παίκτη των Χριστιανοδημοκρατών και βλέπει ότι μπορεί να πετύχει αυτό που πάντα ήθελε: Εναν ιστορικό συμβιβασμό της Δεξιάς με την Αριστερά! Σενάριο επιστημονικής φαντασίας για όλους, όχι όμως για τον ίδιο. Πριν φτάσει όμως εκεί, πριν προσεγγίσει τους Κομμουνιστές, αρχίζει συζητήσεις με τους Σοσιαλιστές.
«Apertura a sinistra», άνοιγμα προς την αριστερά, δηλαδή, είναι η φράση με την οποία θα μείνει στην ιστορία η κίνησή του. Ο Μόρο φέρνει πιο κοντά Χριστιανοδημοκράτες και Σοσιαλιστές και τελικά το 1963 σχηματίζεται η πρώτη κυβέρνηση με τον ίδιο πρωθυπουργό. Λεπτομέρεια: Ολα αυτά τα χρόνια συνέχιζε να διδάσκει στο πανεπιστήμιο του Μπάρι, γεγονός που δείχνει και τι άνθρωπος ήταν. Θα ηγηθεί, τελικά, τριών κυβερνήσεων και θα προχωρήσει σε πάμπολλες κοινωνικές μεταρρυθμίσεις, προτάσσοντας πάντα το όφελος των πολλών. Δηλαδή των οικονομικά ασθενέστερων. Πολιτική που θα τον κάνει ακόμη πιο δημοφιλή. Και όσο πιο δημοφιλής γινόταν, τόσο περισσότερο πλησίαζε στον μεγάλο του στόχο.
Compromesso Storico: Ο Ιστορικός Συμβιβασμός που θα του στοιχίσει τη ζωή
Εχουμε μπει, πλέον, στη δεκαετία του ’70. Μια δεκαετία με τρομερές πολιτικές εξελίξεις στην Ιταλία. Αλλά και μια δεκαετία στην οποία ανθίζει η τρομοκρατία… Στα μέσα των 70’s, λοιπόν, ο Μόρο κάνει το αδιανόητο. Προτείνει αυτό που έμεινε στην ιστορία ως Compromesso Storico. Ιστορικός Συμβιβασμός, δηλαδή. Προτείνει, με απλά λόγια, το εξής: Οι Κομμουνιστές δεν θα καταψήφιζαν τις προτάσεις των Χριστιανοδημοκρατών στη Βουλή. Και οι Χριστιανοδημοκράτες, σε αντάλλαγμα, θα περνούσαν πολλές από τις προτάσεις των Κομμουνιστών. Ο Αλντο Μόρο είναι έτοιμος να πετύχει αυτό που δεν μπορούσε να φανταστεί κανείς: Να φέρει δίπλα-δίπλα Χριστιανοδημοκράτες και Κομμουνιστές. Να πετύχει έναν πραγματικό ιστορικό συμβιβασμό της Δεξιάς με την Αριστερά.
Αυτό, όμως, είναι κάτι που δεν θέλουν οι υπερδυνάμεις. Τόσο από τις ΗΠΑ όσο και από τη Σοβιετική Ενωση υπάρχουν αντιδράσεις. Εντονες. Ο Ιταλός πολιτικός αδιαφορεί και προχωράει κανονικά για να πετύχει τον στόχο του. Οι συζητήσεις έχουν αρχίσει, οι δύο πλευρές έρχονται όλο και πιο κοντά. Το όραμά του όλα δείχνουν ότι θα γίνει πραγματικότητα. Και η μέρα που θα γινόταν αυτό, η ιστορική μέρα που πάντα ονειρευόταν, ήταν η 16η Μαρτίου 1978. Εκείνη την ημέρα, για πρώτη φορά σε δυτικό κράτος, η ιταλική Βουλή ήταν έτοιμη να υπερψηφίσει μια κυβέρνηση στην οποία θα συμμετείχε και το κομμουνιστικό κόμμα.
Αυτό που περιμένουν όλοι, είναι να φτάσει στη Βουλή ο Μόρο. Δεν θα φτάσει, όμως, ποτέ… Λίγα λεπτά μετά την αναχώρηση από το σπίτι του, γίνεται μπλόκο. Οι Ερυθρές Ταξιαρχίες σκοτώνουν τους 5 αστυνομικούς που τον συνοδεύουν και τον απαγάγουν. Και από εκείνη τη στιγμή αρχίζει ένα θρίλερ άνευ προηγουμένου… Η ακροαριστερή τρομοκρατική οργάνωση στέλνει προκήρυξη στα ΜΜΕ και ζητάει την απελευθέρωση 13 μελών της που πρόκειται να δικαστούν. Και -βασικά- να καταδικαστούν.
Ο ύποπτος ρόλος των ιταλικών μυστικών υπηρεσιών
Η κατάσταση παγώνει τους πάντες και φέρνει την κυβέρνηση σε μια πολύ δύσκολη θέση: Να διαπραγματευτεί με τους τρομοκράτες ή όχι; Αν διαπραγματευόταν, υπήρχε ο κίνδυνος να δημιουργηθεί «δεδικασμένο». Να ακολουθήσουν κι άλλες απαγωγές πολιτικών. Αν δεν διαπραγματευόταν, ουσιαστικά θα καταδίκαζε τον Μόρο σε θάνατο. Οι πιέσεις είναι ασύλληπτες από όλες τις πλευρές. Από τα ΜΜΕ, από την κοινωνία και φυσικά από τις δύο υπερδυνάμεις: Τις ΗΠΑ και τη Σοβιετική Ενωση. Τα δύο κράτη που στέλνουν -ανεπισήμως- το εξής μήνυμα στην ιταλική κυβέρνηση: Αν διαπραγματευτείτε για να σώσετε τον Μόρο, θα είναι σαν να λέτε ότι δεν άξιζε η ζωή των αστυνομικών αλλά μόνο αυτή ενός πολιτικού.
Την ίδια ώρα, η ιταλική αστυνομία αρχίζει έρευνα προς όλες τις κατευθύνσεις. Μια έρευνα, όμως, που γίνεται υπό τις κατευθύνσεις των ιταλικών μυστικών υπηρεσιών. Και αυτό είναι ένα σκοτεινό σημείο της όλης υπόθεσης: Οι θεωρίες συνωμοσίας μέχρι και σήμερα ισχυρίζονται ότι οι μυστικές υπηρεσίες αποπροσανατόλιζαν τις έρευνες. Οτι προσπαθούσαν και πετύχαιναν να τις οδηγούν οπουδήποτε αλλού από εκεί που πραγματικά έπρεπε. Κάποιοι ισχυρίζονται, επίσης, ότι οι Ερυθρές Ταξιαρχίες είχαν βοήθεια από τις μυστικές υπηρεσίες για να απαγάγουν τον Ιταλό πολιτικό.
Η κατάσταση μοιάζει και είναι εκτός ελέγχου. Η Ιταλία συγκλονισμένη παρακολουθεί τις εξελίξεις, όπως και οι Αμερικάνοι με τους Σοβιετικούς. Χρόνια μετά, μάλιστα, Αμερικανός δημοσιογράφος παίρνοντας συνέντευξη από καταδικασμένο μέλος των Ερυθρών Ταξιαρχιών, είχε κάνει την εξής ερώτηση: «Γιατί ο Μόρο; Θέλατε να στείλετε ένα μήνυμα προς όλους, αλλά γιατί αυτός; Γιατί δεν επιλέξατε έναν επιχειρηματία; Τον Τζάνι Ανιέλι, για παράδειγμα». Η απάντηση που έλαβε ήταν η εξής: «Γιατί τον Μόρο και όχι τον Ανιέλι; Επειδή όταν μετακινείται μέλος της οικογένειας Ανιέλι, μετακινείται και ένας ιδιωτικός στρατός μαζί τους. Σε έχουν εντοπίσει πριν τους εντοπίσεις. Είναι πολύ πιο εύκολο να σκοτώσεις τον Πάπα».
Το πτώμα στο πορτμπαγκάζ ενός Ρενό σε συμβολικό σημείο
Το θρίλερ, τελικά, θα λήξει στις 9 Μαΐου 1978. Θα λήξει 55 μέρες μετά την έναρξή του. Και θα λήξει με τη δολοφονία του Αλντο Μόρο. Εκείνη την ημέρα, στις 9 Μαΐου, οι Ερυθρές Ταξιαρχίες στέλνουν μήνυμα: «Η απαγωγή έληξε με τη δολοφονία του Αλντο Μόρο. Το πτώμα θα το βρείτε στο πορτμπαγκάζ ενός Ρενό 4 στη Via Michelangelo Caetani». Λεπτομέρεια: Το Ρενό το είχαν αφήσει ακριβώς στο κέντρο της απόστασης ανάμεσα στα γραφεία του κόμματος των Χριστιανοδημοκρατών και του κομμουνιστικού. Μια συμβολική κίνηση, με την οποία εξηγούσαν και τη δολοφονία του Αλντο Μόρο.
Τη δολοφονία του πολιτικού που ήταν έτοιμος να πετύχει το απίθανο. Αυτό, όμως, που δεν ήθελαν οι ΗΠΑ, η Σοβιετική Ενωση, η KGB, η CIA και οι ιταλικές μυστικές υπηρεσίες. Ολοι αυτοί, δηλαδή, που -σύμφωνα με τις θεωρίες συνωμοσίας- χρησιμοποίησαν τις Ερυθρές Ταξιαρχίες για να πετύχουν τον στόχο τους. Και τον πέτυχαν…
Διαβάστε στο italians.gr
120 Μέρες στα Σόδομα: Η ταινία γροθιά στο στομάχι
Το μυστικό καταφύγιο του Μπενίτο Μουσολίνι στο υπόγειο της Villa Torlonia
Netflix: Η ιστορία του Ιταλού που ίδρυσε ένα κράτος και έγινε ταινία
